Trong chăn nuôi gà thương phẩm, giai đoạn từ 3–5 tuần tuổi đóng vai trò then chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng, hệ miễn dịch và hiệu quả kinh tế của cả đàn. Thực tế cho thấy, nhiều hộ chăn nuôi gặp tình trạng gà con khô chân, ủ rũ, ăn kém, một số con gầy sút rõ rệt, dù trước đó đàn gà phát triển bình thường.
Đây không phải là hiện tượng hiếm gặp, nhưng nếu xử lý không đúng cách hoặc chậm trễ, có thể dẫn đến hao hụt đàn, chậm lớn kéo dài và phát sinh nhiều bệnh kế phát. Bài viết này phân tích toàn diện nguyên nhân, cơ chế gây bệnh và hướng khắc phục theo hướng khoa học, an toàn và bền vững.
Biểu hiện thường gặp ở gà 1 tháng tuổi
Khi gà bước sang khoảng 28–35 ngày tuổi, người chăn nuôi có thể nhận thấy một hoặc nhiều biểu hiện sau:
- Chân gà khô, vảy xù, mất độ bóng tự nhiên
- Gà đứng ủ rũ, ít di chuyển, phản xạ chậm
- Giảm ăn rõ rệt, uống nước nhiều hơn bình thường
- Một số con gầy nhanh, lông xù, chậm lớn so với đàn
- Phân không đồng đều, có thể loãng hoặc kém khuôn
Các triệu chứng này thường không gây chết nhanh, nhưng làm giảm sức đề kháng và tạo điều kiện cho các bệnh nhiễm trùng phát triển.
Nguyên nhân chính khiến gà khô chân, ủ rũ, kém ăn
Nhiễm ký sinh trùng đường ruột (giun, sán)
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở gà sau 3 tuần tuổi, đặc biệt trong điều kiện nền chuồng ẩm, chất độn chuồng không được thay định kỳ. Giun, sán ký sinh trong đường ruột làm:
- Giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng
- Gà ăn nhiều nhưng vẫn gầy
- Thiếu khoáng và vitamin, biểu hiện rõ ở chân và lông
Khi nhiễm ký sinh trùng ở mức độ vừa, gà thường không chết mà chỉ suy nhược kéo dài, dễ bị bỏ qua trong thực tế chăn nuôi.
Rối loạn tiêu hóa và hệ vi sinh đường ruột
Nguồn tin từ SV388 cho biết: Giai đoạn 1 tháng tuổi là lúc hệ tiêu hóa của gà bắt đầu chuyển từ thức ăn dễ tiêu sang khẩu phần giàu đạm và năng lượng hơn. Nếu thay đổi thức ăn đột ngột hoặc chất lượng cám không ổn định, gà rất dễ bị loạn khuẩn đường ruột.
Hậu quả là:
- Giảm tiêu hóa và hấp thu
- Suy nhược cơ thể
- Biểu hiện khô chân, chậm lớn
Thiếu điện giải và vitamin do stress
Các yếu tố như:
- Thời tiết nắng nóng hoặc thay đổi đột ngột
- Mật độ nuôi cao
- Thông gió kém
- Tiêm phòng, bắt gà nhiều lần
đều gây stress, làm gà mất nước, rối loạn điện giải và tăng nhu cầu vitamin nhóm B, A, D, E. Khi không được bổ sung kịp thời, gà sẽ biểu hiện mệt mỏi, giảm ăn, da và chân khô.
Nhiễm khuẩn kế phát đường ruột
Sau khi gà bị suy giảm sức đề kháng, các vi khuẩn cơ hội như E.coli, Salmonella dễ dàng phát triển, gây viêm ruột nhẹ đến trung bình. Biểu hiện thường không rầm rộ, nhưng làm tình trạng ủ rũ và gầy đi kéo dài.
Hướng khắc phục và xử lý hiệu quả
Tẩy ký sinh trùng định kỳ
Những người tham gia giải đấu đá gà mới chia sẻ: Đối với đàn gà 1 tháng tuổi, việc tẩy giun sán là cần thiết nếu chưa thực hiện trước đó. Có thể sử dụng các hoạt chất phổ biến trong thú y để tẩy ký sinh trùng đường ruột theo đúng liều lượng.
Sau khi tẩy, cần:
- Vệ sinh lại nền chuồng
- Thay hoặc đảo chất độn chuồng
- Giảm nguy cơ tái nhiễm
Bổ sung điện giải và vitamin tổng hợp
Trong 3–5 ngày liên tục, nên bổ sung điện giải kết hợp vitamin tổng hợp vào nước uống. Điều này giúp:
- Ổn định cân bằng nước – điện giải
- Giảm stress
- Kích thích gà ăn trở lại
Nước pha cần được thay hàng ngày để đảm bảo hiệu quả và tránh nhiễm khuẩn.
Kiểm soát vi khuẩn đường ruột khi cần thiết
Nếu đàn gà có dấu hiệu tiêu chảy nhẹ, gầy nhanh hoặc không cải thiện sau khi bổ sung dinh dưỡng, có thể cân nhắc sử dụng kháng sinh phổ rộng theo đúng hướng dẫn chuyên môn.
Thời gian sử dụng thường từ 3–5 ngày, kết hợp vệ sinh chuồng trại để đạt hiệu quả tối ưu.
Phục hồi hệ tiêu hóa và tăng sức đề kháng
Sau giai đoạn điều trị, cần tập trung phục hồi lâu dài bằng cách:
- Bổ sung men tiêu hóa
- Thêm vitamin ADE, vitamin nhóm B
- Cung cấp khoáng chất đầy đủ trong khẩu phần
Việc bổ sung này nên duy trì liên tục 2–3 tháng để gà bắt kịp tốc độ sinh trưởng của đàn.
Biện pháp phòng ngừa tái phát
- Tẩy ký sinh trùng định kỳ theo lứa tuổi
- Quản lý chất độn chuồng khô, sạch
- Không thay đổi thức ăn đột ngột
- Bổ sung vitamin trong các giai đoạn stress
- Giảm mật độ nuôi, tăng thông thoáng.
Hiện tượng gà con khô chân, ủ rũ, ăn kém là dấu hiệu cảnh báo sớm của các vấn đề về ký sinh trùng, tiêu hóa và quản lý môi trường nuôi. Việc xử lý đúng nguyên nhân, kết hợp điều chỉnh chăm sóc sẽ giúp đàn gà phục hồi nhanh, phát triển đồng đều và hạn chế rủi ro trong giai đoạn nuôi tiếp theo. Chăn nuôi hiệu quả không chỉ dựa vào thuốc, mà quan trọng hơn là quản lý tổng thể từ dinh dưỡng, môi trường đến phòng bệnh chủ động.
