Bệnh sưng phù đầu ở gà (Coryza) là một trong những bệnh hô hấp phổ biến và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe đàn gà, đặc biệt trong mô hình chăn nuôi tập trung. Nếu không phát hiện và kiểm soát kịp thời, bệnh có thể lây lan nhanh chóng và làm suy giảm năng suất, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn cho người chăn nuôi. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị cũng như phòng ngừa bệnh Coryza hiệu quả theo điều kiện chăn nuôi hiện nay.
Nguyên nhân gây bệnh sưng phù đầu ở gà
Bệnh Coryza do vi khuẩn Avibacterium paragallinarum gây ra. Đây là loại vi khuẩn ký sinh và tồn tại trong niêm mạc đường hô hấp của gia cầm. Chúng có khả năng sống ngoài môi trường trong thời gian ngắn (2 – 3 ngày) nhưng lại dễ lây lan khi gặp điều kiện thuận lợi.
Một số yếu tố thúc đẩy bệnh bùng phát:
- Mật độ nuôi quá dày, thông gió kém
- Thời tiết thay đổi đột ngột, lạnh và ẩm kéo dài
- Chuồng trại không được sát trùng thường xuyên
- Thức ăn – nước uống bị nhiễm bẩn
- Gà bị stress do vận chuyển, thay đổi đàn hoặc thay đổi chế độ chiếu sáng
Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường nặng hơn ở gà trưởng thành và đặc biệt ảnh hưởng đến gà đẻ vì làm giảm tỷ lệ sản xuất trứng. Nếu không điều trị đúng hướng, bệnh có thể trở thành mãn tính và tái phát nhiều lần.
Triệu chứng nhận biết bệnh sưng phù đầu ở gà
Bệnh có thời gian ủ bệnh ngắn chỉ từ 1 – 2 ngày. Sau khoảng 7 – 10 ngày, cả đàn có thể đều xuất hiện triệu chứng. Bệnh kéo dài trung bình 2 – 3 tuần.
Những biểu hiện phổ biến gồm:
- Chảy nước mũi liên tục, ban đầu loãng sau đặc dần
- Sưng phù vùng đầu, mắt, mào và dưới hàm
- Nước mắt chảy nhiều, có mủ gây dính mắt và viêm kết mạc
- Hốc mắt phình lớn, có thể dẫn đến mù tạm thời
- Thở khò khè, há miệng để hô hấp
- Lông xù, bỏ ăn, giảm vận động
- Gà đẻ giảm sản lượng 10 – 40%, chất lượng vỏ trứng giảm
Theo thông tin từ f8bet.me.uk chia sẻ: Ở trường hợp nặng, mủ sẽ tích bên trong xoang mũi khiến gà khó thở, đầu nghiêng sang một bên. Nếu không được can thiệp đúng cách, gà dễ suy kiệt và tử vong.
Phân biệt Coryza với các bệnh hô hấp khác
Bệnh Coryza thường dễ bị nhầm với các bệnh như CRD (Mycoplasma), cúm gia cầm hoặc viêm thanh khí quản. Một số điểm phân biệt:
| Đặc điểm | Coryza | CRD | Cúm gia cầm |
|---|---|---|---|
| Phù đầu, phù mắt | Rất rõ | Ít hơn | Không điển hình |
| Dịch mũi | Đặc, mùi hôi | Loãng | Lẫn máu (một số chủng) |
| Tử vong | Thấp (< 5%) | Thấp | Rất cao |
Cách điều trị bệnh sưng phù đầu ở gà hiện nay
Nguyên tắc điều trị bao gồm:
- Cách ly gà bệnh khỏi đàn ngay lập tức
- Kết hợp thuốc kháng sinh và thuốc hỗ trợ hô hấp
- Vệ sinh, sát trùng chuồng trại liên tục
- Bổ sung điện giải và vitamin để tăng sức đề kháng
Người chăn nuôi có thể sử dụng các nhóm kháng sinh phù hợp với vi khuẩn gây bệnh như:
- Florfenicol
- Amoxicillin
- Tylosin
- Gentamicin
- Enrofloxacin
Những người tham gia đá gà trực tiếp chia sẻ: Để tăng hiệu quả điều trị, nên kết hợp thêm chất long đờm như Bromhexine hoặc Trypsin nhằm làm thông đường thở và giảm dịch ứ đọng.
Thời gian điều trị kéo dài từ 5 – 7 ngày, đồng thời bổ sung vitamin C, vitamin tổng hợp và chất giải độc gan thận để gà phục hồi tốt hơn. Trong quá trình điều trị, cần thường xuyên theo dõi phản ứng của đàn để điều chỉnh phác đồ phù hợp.
Cách phòng bệnh sưng phù đầu Coryza cho gà
Phòng bệnh luôn hiệu quả và tiết kiệm hơn điều trị. Một số biện pháp quan trọng:
- Tiêm vaccine Coryza đúng lịch cho gà từ sớm
- Giữ mật độ nuôi phù hợp, đảm bảo lưu thông không khí
- Khử trùng chuồng trại định kỳ bằng hóa chất chuyên dụng
- Phân loại và nhập đàn đồng lứa, tránh nuôi gà nhiều tuổi khác nhau chung chuồng
- Kiểm soát chất lượng nguồn nước và thức ăn
- Giảm stress cho gà bằng chế độ chăm sóc hợp lý
Vaccine hiện là phương pháp phòng bệnh bền vững nhất, đặc biệt trong các khu vực có nguy cơ cao hoặc trại quy mô lớn.
Những câu hỏi thường gặp về bệnh sưng phù đầu ở gà
Coryza có tái phát không?
Có. Gà sau khi khỏi bệnh vẫn có thể mang vi khuẩn trong cơ thể và phát tán ra môi trường khi gặp điều kiện bất lợi. Vì vậy cần kiểm soát chặt công tác vệ sinh và khử trùng.
Bệnh có ảnh hưởng đến người không?
Không. Coryza chỉ gây bệnh trên gia cầm và không truyền sang người.
Bệnh lây lan như thế nào?
- Lây trực tiếp qua tiếp xúc giữa gà bệnh và gà khỏe
- Lây qua không khí bị nhiễm khuẩn
- Thức ăn – nước uống – dụng cụ chung
- Chim hoang mang mầm bệnh từ nơi khác đến
Bệnh xuất hiện theo mùa hay quanh năm?
Bệnh có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào nhưng tăng cao vào mùa mưa, ẩm và lạnh.
Bệnh sưng phù đầu ở gà Coryza là căn bệnh hô hấp nguy hiểm, dễ lây lan và gây thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi, nhất là trại gà đẻ và chăn nuôi tập trung. Việc nhận biết triệu chứng sớm, điều trị đúng thuốc và thực hiện phòng ngừa khoa học sẽ giúp hạn chế tối đa rủi ro bệnh bùng phát.
Để đàn gà khỏe mạnh và sản xuất bền vững, người chăn nuôi cần duy trì môi trường sạch sẽ, tiêm phòng vaccine định kỳ và tăng cường sức đề kháng cho gà. Chủ động kiểm soát Coryza chính là chìa khóa để nâng cao hiệu quả chăn nuôi trong dài hạn.
